Японы цайны соёл
- Itgel Selenge
- Apr 11
- 2 min read
Updated: Apr 11

Японы цайны соёл нь олон зууны түүхтэй бөгөөд Японы соёлын хамгийн чухал хэсгүүдийн нэг юм. Цайны ёслол нь зөвхөн цай уух бус, сэтгэл санааны төвлөрөл, анхаарал, ур чадвар, хүндэтгэл зэрэг олон бэхжүүлэлттэй холбоотой байдаг. Японы цайны соёлыг "茶道" (Chadō) буюу цайны зам гэж нэрлэдэг бөгөөд энэ нь цай уух ёс журам, сэтгэл зүйн байдлыг илэрхийлдэг.
Түүх:
Японы цайны соёлын үндэс нь Хятад-аас гаралтай бөгөөд Хятад цайны хэрэглээ 9-р зуунд танигдаж байсан. Япончууд 9-10-р зууны үед Хятадаас цайг оруулж ирсэн бөгөөд 16-р зуунд Японд цайны ёслол хөгжиж, жинхэнэ соёл болон хөгжсөн.
Цайны зам (茶道, Chadō):
Цайны ёслол буюу 茶道 (Chadō) нь "цайны зам" гэсэн утгатай бөгөөд энэ нь зөвхөн цай уух ёс биш, харин хүн сэтгэл санаагаа төвлөрүүлэн, зүй зохистой үйлдэл, амар тайван байдлыг хадгалах зам юм. Цайны ёслолын үеэр нэг хүн зочиддоо 抹茶 (матча) буюу нунтагласан ногоон цайг бэлтгэн өгөх бөгөөд энэ нь үүний үндсэн элемент юм.
Цайны ёслолын үйл явц:
Цайны ёслол нь маш тодорхой үе шатуудтай бөгөөд эзэн болон зочдын харилцаа, ёс зүй, үйлдэл, чимэглэл нь дээд зэргийн чухал. Энэ ёслолд 4 үндсэн зарчим байдаг:
一期一会 (Ичиго Ичие) - "Нэг үе, нэг уулзалт" гэж орчуулж болно. Энэ нь тухайн мөчийг үнэлж, хэзээ ч дахин давтагдахгүйг ойлгохыг заадаг.
和敬清寂 (Wabi, Sabi) - "Энх тайван, хүндэтгэл, цэвэр байдал, нам гүм". Энэ нь ёслолын үед бүх зүйлд анхаарал тавихыг хэлдэг.
Хүндэтгэл: Эзэн нь зочдод хүндэтгэл үзүүлж, зочид нь эзэндээ хүндэтгэлтэй хандах ёстой.
Цэвэр байдал: Цайны ёслолд цэвэр байдал хамгийн чухал бөгөөд бүх зүйл дахин боловсруулан бэлтгэгддэг.
Цайны төрлүүд:
Матча (抹茶) - Нунтагласан ногоон цай. Энэ нь хамгийн түгээмэл цай бөгөөд цайны ёслолын үед хэрэглэгддэг. Матча нь бэлдэж уухад хүндрэлтэй, гэхдээ ногоон цайны гүн, амттай байдлыг хадгалдаг.
Хёкоча (煎茶) - Зөвхөн навчнаас хийсэн ногоон цай. Энгийн хэрэглээний цайны төрөл бөгөөд цай уух өдөр тутмын хэв маягт тохирно.
Гэнмача (玄米茶) - Бууцтай хөдөөний ногоон цай, энэ нь бор будаа (гэнма) -тай хольсон байдаг.
Хойчи (ほうじ茶) - Уутласан ногоон цайны шатаж, хийж хийсэн төрөл.
Цайны ёслолын хэрэглээ:
Үйл явдал: Цайны ёслол нь олон янзын үйл явдлын нэг хэсэг бөгөөд ихэвчлэн өвлийн наадам эсвэл зочилсон үеэр зохион байгуулдаг. Мөн энэ нь Японы гол сайхан тансаг үйл явдал хэмээн тооцогддог.
Чимэглэл: Цайны өрөөнд амьдралынхаа бүх зүйлд анхаарал тавьж, чимэглэл нь маш нарийн бөгөөд өвөрмөц байдаг. Үндсэн чимэглэл нь Цайны залаа, суудал болон уут байдаг.
Цайны ёслолын зарим соёлын заншил:
Шигото: Цайны ёслолын үеэр бүх үйлдлүүдэд жигд, тэгш, анхааралтай байхын тулд, чимэглэл, зүсэлт зэрэг нь нарийн, төвөгтэй байдаг.
Секкё: Эзэн нь зочдоороо цай уулгахдаа тэдэнд янз бүрийн үг хэлж, сэтгэл санаагаа илэрхийлэхийн тулд сэтгэл татам үйлдэл хийхийг шаарддаг.
Японы цайны соёлын орчин үеийн хэрэглээ:
Одоо үед цайны ёслол нь ихэнхдээ эдүгээ Японы баяр ёслол, ажлын зөвлөгөөнүүд, эсвэл тусгай үйл явдлын үеэр илүү түгээмэл болдог. Тиймээс цайны ёслол нь нийгмийн болон соёлын заншилд гүн гүнзгий нөлөө үзүүлж, Японы уламжлалыг хадгалж байна.Японы цайны соёл нь тайван, хүндэтгэлтэй байдал, анхаарал төвлөрөл, амар амгалан байдлыг илэрхийлдэг бөгөөд энэ нь олон зуун жилийн турш олон үеийг дамжин хадгалагдан, орчин үеийн Японд ч амьдралын хэв маягийн нэг хэсэг болсон юм.